Ses Mühendislerini Tanıyor muyuz?

Pelin Akyazı

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın telefon konuşmalarının ortaya çıktığı iddialarından sonra, son günlerin en çok anılan mesleklerinden olan “ses mühendisleri” ni tanıyor muyuz?

Telefonunuzdaki mp3’ler, oynadığınız oyunlardaki müzikler ve ses efektleri, radyoda duyduğunuz o çok sevdiğiniz şarkı, gittiğiniz filmin savaş sahnesindeki adrenalin yüklü sesler… İşitebildiğiniz tüm alanlarda “ses mühendisleri” gizli kahramanlar.

Ses mühendisliği, sesleri ölçüp biçen, ses yaratan, seslerden müzik inşa eden bir meslek. Drum Clinic Müzik Stüdyosu’nda ses mühendisliği yapan ayrıca Mösyö adlı projede yer alan Cansın Karaoğuz,  ses mühendislerinin hayatımızın bir çok alanında, örneğin mekanlardaki ses düzenlerinde etkili olduklarını söyledi: ” Restoranlarda çatal bıçak seslerinin birbirlerine karışmaması, insanların mekanlarda birbirlerini rahat duyabilmeleri ya da müzik seslerinin mekandaki kişileri rahatsız etmemesi için ölçümler yapılarak, yalıtım ve akustik malzemeleriyle akustik düzenlemeler yapılır. Bu da ses mühendislerinin işidir.”
Bu akustik düzenlemeler, ülkemizde her restoranda yapılmıyor. Bu düzenlemeler daha çok lüks otel ve restoranlarda, konferans, tiyatro ve sinema salonlarında kullanılıyor.

Ses mühendisleri, iş hayatımızda da yerlerini alıyorlar. Örneğin, ses mühendisleri, fabrikalardaki havalandırma sistemlerinden fazla ses çıkışını önlemek için akustik paneller kullanarak fazla ses dengeliyorlar. Mühendis Karaoğuz, bunu yapmak için ses mühendisi olmak gerekmediğini fakat bu tür hesaplamaları bir ses mühendisinin yapabildiğini söylüyor.

Ses mühendisleri, eğlence sektörünün etkinliklerinden olan konserlerde de büyük rol oynarlar. Müzisyenlerin seslerini, genel ses dengelerini ve tonlamalarını, hangi mikrofonun hangi enstrümana verileceğini onlar ayarlarlar. Karaoğuz, ses mühendislerinin eğlence sektöründeki rolünün en az müzisyenler kadar büyük olduğunu, onlar olmasalardı bu sektörün günümüzdeki kadar gelişme şansı olmadığını belirtti.

Film, reklam ve dizi sektörlerindeki ses ile ilgili tüm konular, ses mühendisleri tarafından yapılıyor (Kayıt, mix, ses efektleri vb.).Nilüfer, Nazan Öncel, Ozan Doğulu gibi birçok sanatçının albüm kayıtlarının yapıldığı 

Noiseist Müzik Stüdyosu’nun sahibi Çağan Tunalı, bir sanatçının albüm yapımından, konserlerine kadar olan yolculukta ses mühendislerinin çok önemli bir yer tuttuğunu söyledi. Şarkıcı şarkısını söylerken stüdyodaki camın arkasından gördüğünüz o kişi ses mühendisi. Ses mühendisleri, sesinden memnun olmayan bir şarkıcının sesini değiştirip, kulağa hoş gelecek bir ses ortaya çıkarabiliyorlar.

Ses mühendisi Cansın Karaoğuz, ses mühendislerinin sesin bulunduğu her alanda iş imkanı bulabileceklerini, stüdyo, canlı konser, mekan akustiği düzenleme (sinema salonu, film müzik stüdyoları yalıtımı ve akustiği, restoran, amfi tiyatro, konser salonları bunlardan bazıları) gibi işlerde çalışabileceklerini söylüyor:

“Ses mühendisleri, stüdyo alanında şarkıların kayıt, mix ve mastering (kaydedilen seslerin tonal dengesini oluşturma) aşamalarından sorumludurlar. Kendi zevklerine göre birini tercih edip o alanda kendilerini geliştirebilirler. Bunun yanı sıra, bilimsel alanlarda çalışmalar yapabilirler. Farklı sektörlerde, örneğin silah sanayisinde bile çalışma imkanları vardır.”

SAE (The School of Audio Engineering-Ses Mühendisliği Okulu) öğrencisi olan Gökmen Alp’e göre, ses mühendisleri direkt olarak kulağa hizmet eder, hayatımızdaki yardımcı olan uyarıcı, hoş veya nahoş sesler, ses mühendislerinin düzenlemesi ile çıkar, nitekim kulaklarımıza ve beynimize lezzet sunarlar.

Ses mühendisleri eğitim süreçlerinde teorik bilgileri öğrenip bunları uygulama ile hayata geçiriyorlar. Kayıtlı sesleri işlemek, kayıtlı ya da canlı sesleri kontrollü bir şekilde dinleyiciye ulaştırmak, mikrofonlar, sinyal akışı, ses fiziği gibi konular ses mühendisliği eğitimlerinin temellerini oluşturuyor.

Türkiye’de devlet okullarında Ses Mühendisliği bölümü yok. Bu yüzden, bu bölümü tercih etmek isteyenler, yurt dışındaki okullara bağlı özel eğitim kurumlarından eğitim alıyorlar ve diplomaları yurtdışından geliyor. Ses mühendislerinin diplomalarının denkliği olmadığı için Türkiye’de geçerliliği olmuyor.

Geçtiğimiz günlerde sıkça konuşulan, Başbakan Erdoğan’ın olduğu iddia edilen telefon kaydı, ses mühendislerinin gündeme gelmesini sağladı. Ses mühendisi Çağan Tunalı ise bilgisayar programlarına hakim ses mühendislerinin bir kaydın montajlanmış olduğunu çok rahat fark edebileceklerini söyledi:

“Gerekli testler yapıldığında, bir kaydın üzerinde oynama yapıldığı rahatlıkla anlaşılabilir. Sadece ayni anda, ayni ortamda, ayni şekilde  yapılan kayıtlarda yapılan edit işlemleri çok çok zor ayrıştırılabilir.”